Program Ochrony Środowiska

Gmina Warnice

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

DLA GMINY WARNICE NA LATA 2004-2007

z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008-2011

Zespół autorski:

dr inż. Jolanta Kamińska-Borak

inż. Sylwia Smoleń

inż. Waldemar Jackiewicz

Warnice, czerwiec 2004r.

SPIS TREŚCI

2.1.1. Zasady polityki ekologicznej 8

2.1.2. Podstawowe założenia polityki ekologicznej 8

2.1.3. Krajowe, wojewódzkie i powiatowe limity racjonalnego wykorzystania

zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska 9

3.1.1. Charakterystyka szaty roślinnej i fauny 21

3.1.2. Obszary i obiekty przyrodnicze chronione 22

przyrody 35

4.3.1. Ochrona przyrody i krajobrazu 35

Wykaz literatury 48

Spis tabel, wykresów i schematów 50

Program Ochrony Środowiska Gminy Warnice na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008-2011 został opracowany na podstawie umowy z dnia 01.04.2004r., zawartej pomiędzy Urzędem Gminy Warnice i Zespołem, dotyczącej wykonania Programu Ochrony Środowiska oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Warnice.

Obowiązek opracowania Programu Ochrony Środowiska nałożony jest na organ wykonawczy gminy przez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001r. „Prawo ochrony środowiska” (Dz. U. z 2001 Nr 62 Poz. 627 z późn. zm.)

Gmina Warnice położona jest w północno-wschodniej części powiatu pyrzyckiego. Sąsiaduje z 5 gminami: od północy z gminą wiejską Stargard Szczeciński, od wschodu z gminą Dolice, od południa z gminami Przelewice i Pyrzyce, a od zachodu z gminą Stare Czarnowo. Gmina Warnice jest typową gminą rolniczą, zajmującą powierzchnię 86 km² i liczącą 3607 mieszkańców. Na terenie gminy znajduje się 13 miejscowości: Warnice, Barnim, Cieszysław, Dębica, Grędziec, Kłęby, Nowy Przylep, Stary Przylep, Obryta, Reńsko, Wierzbno, Wójcin, Zaborsko. Największe zakłady to: PPUH Warmet, W&M Pomotor, Bard, Warplon, Impex, wszystkie o uregulowanym stanie prawnym względem środowiska.

Wg rejonizacji klimatycznej Cz. Koźmińskiego, gmina Warnice zalicza się do VII Krainy Goleniowsko-Pyrzyckiej. Warunki klimatyczne przedstawiają się następująco:

Przeważająca część gminy, poza doliną Płoni i obniżeniem terenu wokół jeziora Miedwie, charakteryzuje się korzystnymi, z punktu widzenia stałego przebywania ludzi, warunkami topoklimatycznymi. Kraina charakteryzuje się częstym występowaniem zjawisk atmosferycznych, niekorzystnych dla rolnictwa, niedostatecznymi lub nadmiernymi opadami, długotrwałymi przymrozkami, gradobiciem. Problemem jest również niedosyt wilgotności powietrza oraz intensywne wiatry, prowadzące do wietrznej erozji gleb.

Ogólną strukturę użytkowania gruntów na terenie gminy przedstawia poniższy wykres wraz z tabelą.

WYKRES Nr 1 Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Warnice.

TABELA Nr 1 Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Warnice.

*na podst. danych Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii

Większość powierzchni gminy zajmują użytki rolne, z których 83,83% to grunty orne (udział gleb bardzo dobrych i dobrych stanowi 95% powierzchni) i 13% to użytki zielone (łąki i pastwiska dobrej i wysokiej jakości). Jak widać ze struktury użytkowania gruntów, podstawową funkcją obszaru jest rolnictwo, co bezpośrednio daje wszelkie atuty do funkcjonowania jako podstawowy ekosystem żywicielski województwa. Gleby od II do VI klasy bonifikacyjnej. Gmina Warnice charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem jeziorności wynoszącym 10%, przy czym naturalne i sztuczne zbiorniki wody zajmują około 11% powierzchni. Jednocześnie gmina Warnice należy do najbardziej bezleśnych obszarów województwa.

„Program...” powstał w oparciu o ogólne wymagania zawarte w Ustawie Prawo Ochrony Środowiska (art. 14, 17, 18) i jest dopasowany do wymagań ustawowych oraz „Polityki ekologicznej państwa” z uwzględnieniem wytycznych wynikających z planów wyższego szczebla. Wykorzystano również wytyczne Ministerstwa Środowiska do sporządzania planów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Na podstawie aktualnego stanu środowiska w gminie i po uwzględnieniu planów zagospodarowania przestrzennego gminy, „Program ...” określa cele ochrony środowiska, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych wraz ze środkami niezbędnymi do osiągnięcia celów oraz zarządzanie programem. Układ „Programu...” pozwala na łatwą weryfikację zagadnień w nim zawartych w przypadku zmiany wymagań prawnych, aktualizacji lub nie wykonania zadań z planu operacyjnego.

Planowanie polityki ochrony środowiska oparto o:

W tworzenie „Programu...” włączono wszystkie właściwe ze względu na zasięg swojej działalności instytucje, związane z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym oraz firmy oddziałujące na środowisko. Projekt poddano konsultacjom społecznym, skierowano do zaopiniowania przez zarząd województwa i zarząd powiatu. Końcowym etapem prac nad „Programem...” będzie jego przyjęcie w formie uchwały przez Radę Gminy.

Niniejszy program składa się z zagadnień wprowadzających w postaci wstępu, części właściwej tj.: założeń wyjściowych, oceny stanu środowiska, celów ekologicznych do 2011 r. i kierunków działań, zadań operacyjnych z kosztami realizacji oraz zarządzania programem wg przedstawionego poniżej schematu.

SCHEMAT Nr 1 Układ „Programu...”

„Program...” ma stać się podstawowym dokumentem koordynującym działania na rzecz ochrony środowiska w gminie.

Założenia wyjściowe do opracowania Programu Ochrony Środowiska Gminy Warnice przyjęto, uwzględniając uwarunkowania zewnętrzne wynikające z polityki ekologicznej państwa, zamierzeń rozwojowych województwa zachodniopomorskiego oraz powiatu Pyrzyckiego i gminy. Założenia te determinują przyszły kształt planowania rozwoju gospodarczego i społecznego w szczególności w aspekcie środowiskowo-przestrzennym gminy.

Jako podstawa niniejszego Programu przyjęto cele i zadania ujęte w następujących dokumentach:

Nadrzędną zasadą polityki ekologicznej państwa jest - zasada zrównoważonego rozwoju. Oprócz niej jest szereg zasad pomocniczych i konkretyzujących m.in.:

Cele polityki ekologicznej państwa, województwa i powiatu konkretyzują wyzwania i obszary zainteresowań dla Programu Ochrony Środowiska Gminy Warnice.

Są to:

Większość wskazanych celów jest ze sobą powiązana, dlatego wymaga równoległej realizacji. Poprawa jednego z elementów środowiska niewątpliwie będzie skutkowała poprawą innych.

TABELA Nr 2 Powiatowe limity

Gminnych limitów nie ustala się.

W powiatowym Programie ochrony środowiska ustalono główne zasady polityki ekologicznej wyznaczając:

Polityka ekologiczna dla powiatu pyrzyckiego oparta została na II Polityce Ekologicznej Państwa, Programie Ochrony Środowiska dla województwa Zachodniopomorskiego oraz istniejących uwarunkowaniach prawnych z uwzględnieniem dostosowania polskiego prawa wspólnotowego Unii Europejskiej.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Pyrzyckiego wyznaczył następujące cele i zadania:

Cel 1. Rozwój gospodarczy regionu z minimalizowaniem wpływu przemysłu na zdrowie ludzi i środowisko.

Kierunki działań minimalizujących zagrożenia wynikające z rozwoju przemysłu:

Cel 2. Dostosowanie rolnictwa do warunków integracji z UE z zachowaniem walorów środowiska i różnorodności przyrodniczej regionu oraz ochrona i właściwe wykorzystanie gleb na terenie powiatu

Kierunki działań:

Cel 3. Zapewnienia odpowiedniej jakości użytkowej wód

Cele szczegółowe :

Kierunki działań:

Cel 4. Rozwój i doskonalenie ponadlokalnych i lokalnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi i innymi odpadami w tym niebezpiecznymi w celu zmniejszenia zagrożenia dla mieszkańców i środowiska

Kierunki działań:

Kierunki działań w zakresie wytwarzania odpadów komunalnych:

Cel 5. Realizacja celów w zakresie zachowania walorów i zasobów przyrodniczych.

Cele ekologiczne:

Kierunki działań:

Cel 6. Rozwój turystyki i rekreacji poprzez wykorzystanie zasobów przyrodniczych i kulturowych zgodnie z zasadami ochrony środowiska z zachowaniem stanu środowiska naturalnego

Kierunki działań:

Cel 7. Racjonalny rozwój systemu transportowego uwzględniający rozwiązania zmniejszające lub eliminujące wpływ transportu na środowisko

Kierunki działań:

Cel 8. Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego ze szczególnym uwzględnieniem obszarów zurbanizowanych oraz kształtowanie polityki względem zakładów poprzez decyzje administracyjne.

Kierunki działań:

Cel 9. Ograniczenie zagrożenia dla mieszkańców i środowiska w związku z możliwością powstania awarii przemysłowej w zakładach lub awarii powstałej w transporcie materiałów niebezpiecznych

Kierunki działań:

Cel 10. Kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego

Kierunki działań:

Cel 11. Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów surowcowych.

Kierunki działań:

Cel 12. Kształcenie u mieszkańców nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialności za stan i ochronę środowiska

Kierunki działań:

Naczelnym celem polityki zagospodarowania przestrzennego prowadzonej przez gminę jest:

(Cel 1.) kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno - przestrzennej sprzyjającej rozwojowi i umocnieniu głównej funkcji gospodarczej gminy, jaką jest rolnictwo.

Jednocześnie celem jest:

(Cel 2.) zwiększenie poziomu efektywności wykorzystania ziemi użytkowanej rolniczo

(Cel 3.) uporządkowanie infrastruktury technicznej

(Cel 4.) uporządkowanie gospodarki odpadami

(Cel 5.)modernizacja dróg

(Cel 6.) ochrona gruntów rolnych przed zmianą ich przeznaczenia na cele nierolnicze

(Cel 7.) intensyfikacja i rozwój małych zakładów przemysłu rolno-spożywczego

(Cel 8.) poprawa jakości życia mieszkańców

Na obecny i przyszły stan środowiska w gminie zasadniczy wpływ mają charakterystyczne cechy przyrodniczo-geograficznej omawianego obszaru, do których należą:

Flora gminy jest bogata i zróżnicowana. Najcenniejszym zbiorowiskiem wodnym są łąki ramienicowe w strefie przybrzeżnej jez. Miedwie. W jeziorach Miedwie i Zaborsko wytworzyły się fragmenty makrofitów wodnych. W oczkach na terenie całej gminy występują zbiorowiska z klasy Lamneteae oraz nitrofilne zbiorowiska z klasy Bidenteteae Tripartitae. Zbiorowiska szuwarowe występują nad jez. Miedwie i Zaborsko w dolinach Płoni i Gowienicy oraz przy oczkach wodnych na terenie całej gminy. Zbiorowiska torfowisk niskich występują głównie w dolinach rzeki Płoni i Gowienicy. Przeważają kwaśne torfowice niskie z dominacją turzycy. Zbiorowiska roślinności łąk i pastwisk występują na dużych powierzchniach, przede wszystkim w dolinie Płoni, a także wzdłuż Gowienicy i brzegów jez. Miedwie. Roślinność kserotermiczna i stepowa występuje przede wszystkim na skarpie nad doliną Płoni. Unikalnym zespołem z wieloma rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin jest zespół ostnicy włosowatej. Innym interesującym zespołem są murawy kserotermiczne występujące w Starym Przylepie i Grędźcu.

Gmina Warnice należy do najbardziej bezleśnych obszarów województwa. Tereny zalesione występują w kilku niewielkich enklawach:

Ze względu na położenie w korytarzu ekologicznym doliny Płoni i Gowienicy Miedwiańskiej, lasy znajdujące się nad jez. Miedwie i Zaborsko Płońskie oraz koło Dębicy powinny uzyskać status lasów chronionych. Na obszarze gminy nie jest celowe zwiększanie lesistości ze względu na bardzo urodzajne gleby. Natomiast ze względu na zagrożenie osuwiskami należy zalesić niektóre tereny na zboczu skarpy doliny Płoni, w okolicy kol. Stary Przylep.

Na terenie gminy występuje fauna typowa siedliskowo. Obszarami cennymi ze względu na występujące na nich gatunki zwierząt są dolina Płoni wraz z jez. Miedwie. Są to tereny siedlisk wilgotnych i podmokłych (łąki, torfowiska, szuwary) i jednocześnie jeden z najcenniejszych obszarów przyrodniczych regionu, będący ponadregionalnym korytarzem ekologicznym. Występują tu cenne gatunki płazów, gadów, ryb oraz ostoje ptaków o randze europejskiej. Dolina Gowienicy to teren wilgotnych łąk pociętych rowami. Również lokalny korytarz ekologiczny oraz miejsce rozrodu płazów. Dodatkowo należy zauważyć rolę śródpolnych oczek wodnych, które są miejscem rozrodu płazów oraz lęgów niektórych gatunków ptaków. Podobnie lasy i zadrzewienia są terenami stanowiącymi ostoje dla ssaków, niektórych płazów oraz miejsca lęgów ptaków.

Na obszarze gminy Warnice zarejestrowane są dwa rezerwaty oraz pomnik przyrody.

Rezerwat roślinności stepowej „Brodogóry” położony jest na granicy gmin Pyrzyce-Warnice, nr działek 7, 32/1, 32/4 o powierzchni chronionej 5,24 ha obejmuje murawy na skarpie doliny Płoni, na odcinku Wierzbno - Grędziec (działka geodezyjna nr 32/1, 32/4). Rezerwat założono w 1975 roku. Najcenniejszymi gatunkami są: gorsz siny, czyściec kosmaty i prosty, fiołek pagórkowaty, dzwonek boloński i syberyjski oraz pierwiosnek lekarski.

Rezerwat florystyczny „Stary Przylep” to rezerwat stepowy o powierzchni 2,13 ha, obejmuje wąwóz w skarpie doliny Płoni przy kol. Stary Przylep (działka geodezyjna nr 100). Roślinność rezerwatu stanowi murawa stepu ostnicy włosowatej. Jest to pozostałość ze szlaków migracji tej flory z czasów wczesnego glacjału i optimum klimatycznego.

Pomnik przyrody to topola kanadyjska o obwodzie pnia w pierśnicy 4,20 m, w Warnicach przy drodze wylotowej do Stargardu, przed budynkiem mieszkalnym nr 41. Z uwagi na zły stan drzewa (grozi zawaleniem wskutek wypalenia wnętrza po podpaleniu) złożono wniosek do Wojewody Zachodniopomorskiego o wyrażenie zgody na wycięcie.

3.2.1. Wody podziemne.

Gmina Warnice znajduje się w obrębie dwóch jednostek geomorfologicznych: tarasu zastoiska Pyrzyckiego oraz doliny rzeki Płoni wraz z jeziorem Miedwie. Na terenie gminy występuje czwartorzędowy poziom wodonośny należący do poziomów średniozasobowych (na głębokości od 4 do 20 m p.p.t). Głębsza warstwa wodonośna (97-100 m p.p.t.) ujęta jest studniami w Wójcinie i Barnimiu. Miąższość od kilku (Kłęby, Przylep) do ponad 30 m (Warnice, Cieszysław).

3.2.2. Wody powierzchniowe.

Wody powierzchniowe w gminie Warnice obejmują:

Obszar gminy należący do zlewni Płoni obejmuje następujące podzlewnie:

Wody jeziora Miedwie wykorzystywane są jako źródło zaopatrzenia miasta Szczecina w wodę pitną, dlatego rzeka Płonia, Kanał Młyński i Gowienica Miedwiańska podlegają ochronie ze względu na wykorzystanie ich jako źródła wody pitnej oraz są objęte monitoringiem.

Na terenie gminy Warnice dla Ujęcia Wody „Miedwie” Żelewo w obrębie strefy ochrony pośredniej ustanowiono następujące strefy ochronne:

Do lokalnych źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych należą głównie niesprawne bezodpływowe zbiorniki ścieków.

3.2.3. Gospodarka wodno-ściekowa

Ujęcia wód podziemnych funkcjonują w miejscowościach: Warnice (Warnice+Dębica), Cieszysław (dla wodociągu grupowego Cieszysław-Zaborsko-Stary Przylep-Obryta), i Wójcin (zaopatrujące Barnim, Wójcin, Kłęby, Nowy Przylep), Wierzbno oraz Reńsko (wykorzystywane są dla indywidualnego zaopatrzenia tych miejscowości w wodę). Poza ujęciami komunalnymi na terenie gminy eksploatowanych jest szereg ujęć zakładowych (Warnice, Barnim „B”, Wójcin, Kłęby, Stary Przylep)

TABELA nr 3 Ujęcia wody w gminie Warnice.

Wszystkie z tych ujęć posiadają wyznaczone i odpowiednio utrzymane sanitarne tereny ochrony bezpośredniej, natomiast żadne ujęcie nie ma wyznaczonego trenu ochrony pośredniej.

Niewielka część gospodarstw zaopatrywana jest w wodę ze studni przyzagrodowych.

TABELA nr 4 Struktura zaopatrzenia w wodę gospodarstw.

Dane: GUS - Powszechny Spis Rolny 2002 r

W gminie Warnice eksploatowane są następujące oczyszczalnie ścieków:

Pozostałe miejscowości (Wierzbno, Grędziec) nie posiadają kanalizacji ani jakichkolwiek urządzeń oczyszczających. Ścieki gromadzone w sposób indywidualny (Wierzbno, Grędziec, Nowy Przylep, Kłęby) i prowadzą do bezpośredniego zanieczyszczenia jez. Miedwie.

TABELA Nr 5 Charakterystyka ścieków surowych

Dane: 2003r.

TABELA Nr 6 Charakterystyka odprowadzanych ścieków z oczyszczalni komunalnej w Barnimiu

Dane: WIOŚ

TABELA Nr 7 Charakterystyka odprowadzanych ścieków z oczyszczalni komunalnej w Lubiatowie

Dane: WIOŚ

Na terenie gminy Warnice rozpoczęta została budowa przewodowej sieci gazowej. Aktualnie zbudowany jest gazociąg do miejscowości Barnim. W większości miejscowości do celów bytowych używany jest gaz płynny w butlach. Zgodnie z „Koncepcją programową gazyfikacji gminy Warnice i południowej części gminy Stargard Szczeciński” przewidywana jest budowa sieci gazowej i wprowadzenie gazu przewodowego na terenie gminy. Przewiduje się gazyfikację średnim ciśnieniem wszystkich miejscowości w gminie. Gmina Warnice zasilana będzie gazem ziemnym wysokometanowym średniego ciśnienia z istniejącego gazociągu wysokiego ciśnienia, relacji Odolanów-Police. Docelowo przyjmuje się zgazyfikowanie 100% odbiorców zużywających gaz do celów komunalno-bytowych. Mieszkania w istniejącej i projektowanej zabudowie wyposażone będą w 100% w kuchnie gazowe, grzejniki wody przepływowej oraz piece centralnego ogrzewania po uzyskaniu przez indywidualnego odbiorcę zapewnienia dostawy gazu do celów grzewczych.

Na terenie gminy nie funkcjonuje sieć ciepłownicza - dominuje system lokalnych źródeł ciepła ogrzewający obiekty, w które są wbudowane lub obiekty sąsiadujące. Do ogrzewania stosuje się zarówno paliwa stałe jak i paliwa płynne. Jest to podstawowe źródło emisji zanieczyszczeń do atmosfery.

Główne rodzaje i ilości zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery powstają w wyniku spalania różnego rodzaju paliw. Zatem na stan powietrza atmosferycznego, obok emisji ze spalania paliw w celach grzewczych, ma również wpływ emisja niezorganizowana pochodząca z transportu drogowego.

Na terenie gminy Warnice istnieje dość dobrze rozbudowana sieć dróg w układzie komunikacyjnym. Jednakże ich stan techniczny nie jest zadowalający. Przez obszar gminy przechodzi droga krajowa Nr 144, relacji Nowogard-Warnice-Barnim-Obryta-Okunica-Pyrzyce. Droga jest w dobrym stanie technicznym, ale o niskich parametrach technicznych. Przebudowa drogi na odcinkach przebiegających przez miejscowości jest niemożliwa. Rozważana jest zmiana przebiegu drogi przez budowę nowego odcinka.

Uzupełnieniem drogi krajowej są odcinki dróg wojewódzkich i gminnych. Część dróg wojewódzkich i drogi gminne wymagają zmiany nawierzchni.

3.4.1. Surowce mineralne.

Na terenie gminy Warnice występują dwa udokumentowane złoża surowców.

TABELA Nr 8 Złoża surowców w gminie Warnice.

W wielu miejscach gminy stwierdzono okresową dziką eksploatacją złóż: piasków i piasków ze żwirem dla potrzeb lokalnych. Wydobycie okresowe prowadzone jest w wyrobiskach na wschód od Wójcina (Lipia Góra), na południe od Kłębów, a także na północ od Wierzbna i w Reńsku.

3.4.2. Rzeźba terenu.

Gmina Warnice znajduje się w obrębie dwóch jednostek geomorfologicznych:

Taras zastoiska zajmuje ok. 80% powierzchni gminy. Jest to wysoczyzna o stosunkowo płaskiej powierzchni, urozmaicona niewielkimi kulminacjami, do 10 m nad poziom zastoiska (pagórki kemowe w okolicach Reńska, Kłębów oraz wały ozów „Lipia Góra”).

Centralną część gminy zajmuje płaskodenna niecka rzeki Gowienicy. Natomiast rozległa dolina Płoni, ograniczona wysokimi stromymi skarpami, łagodnie opada ku misie jez. Miedwie.

3.4.3. Gleby użytków rolnych

Wśród gruntów rolnych 95% powierzchni stanowią gleby bardzo dobre i dobre, w tym ponad połowę zajmują gleby II klasy bonitacyjnej. Wśród użytków zielonych największy udział (76%) stanowią użytki średnie .

W celu określenia wpływu użytkowania rolniczego na jakość gleb prowadzi się badania stanu żyzności gleb w 4 punktach (94-97 SChR): Barnim, Dębica, Kłęby, Warnice w zakresie pH, NN-H_4, N-NO_3.

3.4.4. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi.

Do zdegradowanych obszarów gminy zaliczamy głównie wyrobiska i dzikie składowiska.

Na terenie gminy Warnice znane są cztery miejsca gromadzenia odpadów, które nie zostały wyznaczone decyzją właściwego organu.

TABELA Nr 9 Dzikie składowiska odpadów na terenie gminy Warnice.

Dane: UG Warnice

Szczegółową analizę stanu gospodarki odpadami zawiera opracowanie: „Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Warnice”.

3.6. Hałas i pola elektromagnetyczne

Obecnie na terenie gminy połączenia kolejowe nie są realizowane; jednotorowa linia kolejowa relacji Pyrzyce-Stargard została zamknięta. Głównym źródłem hałasu jest komunikacja samochodowa. Badania hałasu komunikacyjnego nie były jednak prowadzone. Funkcjonujące zakłady (W&M POMOTOR Sp. z o. o. i PPHU WARMET) , po kontrolach WIOŚ w 2001r. podjęły działania mające na celu ograniczenie emisji hałasu do środowiska.

Potencjalnym źródłem pól elektromagnetycznych w gminie są: linie i sieci elektroenergetyczne ze stacjami transformatorowymi. Na razie na terenie gminy jest jedna stacja bazowa telefonii komórkowej, zlokalizowana w Warnicach, która również jest potencjalnym źródłem pól elektromagnetycznych. Gmina Warnice zasilana jest z krajowej sieci elektroenergetycznej liniami napowietrznymi średniego napięcia. Zasilanie gminy odbywa się z linii magistralnych 15 kV, z dwóch kierunków: od północy oraz z południa. Przez wschodnią część gminy przechodzi linia elektroenergetyczna o znaczeniu ponadgminnym. Jest to linia wysokiego napięcia (110 kV) łącząca GPZ Stargard-Zachód z GPZ Pyrzyce. Linie 15 kV na tereni gminy Warnice mają długości większe od optymalnych, co kwalifikuje obszar gminy do obszarów o słabych warunkach zasilania. Część tych linii ma powiązania z liniami w gminach sąsiednich, co stwarza możliwość dwustronnego zasilania. Część linii funkcjonuje w niekorzystnym układzie promieniowym, który nie zapewnia ciągłości dostaw energii w przypadku awarii.

TABELA Nr 10 Gospodarstwa indywidualne według wyposażenia w sieć elektryczną

Dane: Spis rolny GUS 2002r.

Na terenie gminy zlokalizowanych jest 31 stacji transformatorowych 15/04, kV. Rozmieszczenie stacji w miejscowościach jest zbyt małe i wykorzystywane są w maksymalnym stopniu.

TABELA Nr 11 Gospodarstwa indywidualne według dostępności do usług telefonicznych

Dane: GUS - Powszechny Spis Rolny 2002 r

Poważna awaria to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Zatem poważne awarie to następujące rodzaje zdarzeń:

Z powyższego opisu wynika, że na terenie gminy Warnice nie występują zakłady z zagrożeniem wystąpienia poważnej awarii. Głównym zagrożeniem mogącym wystąpić na terenie gminy jest transport drogowy materiałów niebezpiecznych oraz nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem stacji paliw płynnych w Obrytej. Transportem drogowym przewozi się głównie substancje ropopochodne i gaz płynny, amoniak, kwas siarkowy i kwas fluorowodorowy. Stacja paliw w Obrytej jest stosunkowo nowym obiektem budowlanym, wyposażonym w nowoczesne urządzenia chroniące środowisko. Z uwagi na brak na terenie gminy czynnych składowisk odpadów nie występuje zagrożenie samozapłonami i niekontrolowanymi pożarami odpadów. Osobnym zagadnieniem jest rozprzestrzenianie się ognia w wyniku wypalania traw, co zawsze może być źródłem potencjalnego zagrożenia.

Ponadto zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi stanowią ewentualne klęski żywiołowe, które w gminie najczęściej mogą być spowodowane pożarami łąk i lasów bądź powodzią.

Cele i kierunki ochrony środowiska w gminie Warnice zostały wyznaczone w oparciu o następujące dokumenty:

Przez cel ochrony środowiska rozumie się tu ostateczny efekt uzyskany w wyniku podejmowanych kierunków działań.

Wyznaczone kierunki służą osiągnięciu zakładanych celów, a realizowane są w wyniku realizacji konkretnych zadań (przedsięwzięć) ekologicznych. Mając na uwadze okres dochodzenia do uzyskania celu, wyznacza się priorytety ekologiczne, które realizowane są w pierwszej kolejności w planie operacyjnym.

Jako cel nadrzędny Programu Ochrony Środowiska przyjęto:

Zrównoważony rozwój gminy, w którym zaspakajanie bieżących potrzeb społeczeństwa będzie traktowane równoprawnie z troską o zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz doprowadzi do podniesienia jakości życia w regionie i osiągnięcia stanu środowiska na poziomie Unii Europejskiej.

Cele główne:

4.2. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego

Zadania z zakresu poprawy jakości środowiska należą do najistotniejszych, a przy tym wymagają dużych nakładów finansowych. Muszą być realizowane z uwagi na zobowiązania międzynarodowe Polski, wynikające z konieczności harmonizacji i implementacji prawa do poziomu wymaganego przez Unię Europejską i podpisanych konwencji.

Kierunki działań w zakresie poprawy jakości wód i stosunków wodnych to:

- niezbędne jest wyznaczenie terenów ochrony pośredniej (zasobowej),

Zagadnienia związane z gospodarką odpadami zostały szczegółowo omówione w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Warnice.

Zakres działań, które powinny zapewnić jak najlepszą jakość powietrza i doprowadzić do obniżenia stanu zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Warnice powinien skoncentrować się na:

Poprawie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji niezorganizowanej, w tym:

Poprawie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji pochodzącej z transportu drogowego, w tym:

Działania koordynowane w ramach opracowanie złożeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe zgodnie z Ustawą z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 1997roku Nr 54 Poz. 348), w tym:

Ochrona środowiska przed szkodliwym działaniem hałasu na terenie gminy Warnice powinna skoncentrować się na:

obniżeniu uciążliwości powodowanych przez transport drogowy przez poprawie stanu technicznego dróg;

opracowaniu przyszłych planów zagospodarowania przestrzennego ze szczególnym uwzględnieniem kształtowania klimatu akustycznego;

przeprowadzeniu kontroli emisji hałasu w zakładach, mogących powodować emisje hałasu do środowiska.

Ochrona środowiska przed szkodliwym działaniem pól elektromagnetycznych na terenie gminy Warnice powinna skoncentrować się na:

przeprowadzeniu pomiarów pól elektroenergetycznych w miejscach przebiegu napowietrznych linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym U"110 kV przez tereny przewidziane pod zabudowę, oraz w bezpośrednim otoczeniu stacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym U"110 kV;

egzekwowaniu od właścicieli linii i stacji elektroenergetycznych obowiązku przedłożenia wyników pomiarów kontrolnych pól elektromagnetycznych w przypadku istotnych zmian technicznych w liniach lub stacjach, mających wpływ na środowisko;

egzekwowaniu od administratorów obiektów radiokomunikacyjnych obowiązku przedłożenia wyników pomiarów kontrolnych pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności, bezpośrednio po ich oddaniu do eksploatacji oraz po dokonywaniu zmian technicznych;

opracowaniu przyszłych planów zagospodarowania przestrzennego ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń spowodowanych promieniowaniem niejonizującym.

Zakres działań powinien obejmować:

Celem działań jest zachowanie ze względów estetycznych, naukowych, przyrodniczych i dydaktycznych cennego ekosystemu na terenach bagiennych i podmokłych z charakterystyczną roślinnością oraz będącego miejscem bytowania i rozrodu ptactwa wodnego i innych gatunków zwierząt. Zapewnienie podlegającym ochronie gatunkom zwierząt, optymalnych i niezakłóconych warunków życia w okresie rozrodu oraz prowadzenie takiej gospodarki rolnej i leśnej, która pozwoli na ochronę siedlisk zwierząt. Ochrona obiektów przyrodniczych przed przekształceniami antropogenicznymi oraz zachowanie i utrwalania ich walorów.

Działania zmierzające do ochrony przyrody i krajobrazu to:

Na obszarze gminy proponuje się objąć ochroną w postaci rezerwatu przyrody pod nazwą „Miedwiański Brzeg” obszar o powierzchni 55ha wzdłuż południowego brzegu jez. Miedwie, na zachód od Grędźca.

Proponuje się utworzenie jednego obszaru chronionego krajobrazu wzdłuż południowo-zachodniej granicy gminy, obejmującego dolinę rzeki Płoni wraz ze skarpą jez. Miedwie oraz tarasy miedwiańskie.

Ponadto proponuje się objąć ochroną użytki ekologiczne, w których przedmiotem ochrony jest:

W gminie Warnice proponuje się objąć formą ochrony w postaci zespołu przyrodniczo -krajobrazowego obszar pod nazwą „Lipia Góra” - oz położony 2 km na wschód od wsi Wójcin.

Proponuje się objąć też ochroną jako pomniki przyrody pojedyncze drzewa (dąb szypułkowy, platan klonolistny, lipa drobnolistna, kasztanowiec biały, wiąz szypułkowy i jesion wyniosły) oraz aleje dwustronne drzew przy drogach: Warnice-Dębica (dęby szypułkowe), Barnim-Wójcin (klony), Wójcin-Kłęby (dęby szypułkowe), Wierzbno-Obryta (lipy drobnolistne) .

Proponuje się objąć ochroną głazy narzutowe: czerwony granit na Górze Sybir oraz kilkanaście głazów na płyciźnie jez. Miedwie w Wierzbnie.

Do rzadziej spotykanych zaliczyć należy i objąć ochroną stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej w postaci profilu glin zwałowych i piasków lodowcowych odsłonięte na ścianie skarpy doliny Płoni w pobliżu południowej granicy rezerwatu „Stary Przylep”.

Na obszarze gminy znajdują się dobrze zachowane zespoły zadrzewień parkowych i parkowo-dworskich, przykościelnych i cmentarnych, stanowiące cenny element ekosystemu z uwagi na bardzo małą lesistość, również powinny być objęte ochroną.

Podjęcie działań zmierzających do zachowania istniejących zasobów leśnych oraz zwiększania powierzchni lasów przez:

Z uwagi na dużą przydatność rolniczą gleb oraz perspektywę osiągnięcia przez rolnictwo gminy wysokiego statusu w województwie jako ekosystemu żywicielskiego należy podjąć działania służące:

Działania w tym obszarze zmierzały będą do:

Dzięki zmniejszeniu zużycia wody, materiałów i energii zmniejsza się presja na środowisko. Skutkiem racjonalnego wykorzystanie materiałów, wody i energii będzie również możliwość osiągnięcia limitów wyznaczonych na poziomie powiatowym. Proponuje się podjęcie następujących działań:

Do zadań o charakterze systemowym zaliczyć należy:

Plan operacyjny jest zestawieniem zadań (konkretnych przedsięwzięć) planowanych do realizacji w latach 2004-2007, wytypowanych w oparciu o przedstawione w 4 rozdziale cele ekologiczne i kierunki ich realizacji z uwzględnieniem priorytetów.

Program Ochrony Środowiska Powiatu Pyrzyckiego wskazuje następujące priorytety wskazujące hierarchie potrzeb w zakresie poszczególnych komponentów środowiska i przedsięwzięć zmierzających do poprawy stanu aktualnego.

TABELA Nr 12 Powiatowe priorytety programu ochrony środowiska

5.2. Plan operacyjny na lata 2004-2007

TABELA Nr 13 Plan operacyjny na lata 2004-2007

W rozdziale zawarte są opisy instrumentów zarządzania środowiskiem oraz zasady zarządzania środowiskiem na szczeblu gminy. Szczególną rolę pełni tu „Program ochrony środowiska” jako podstawa realizacji, koordynacji i weryfikacji wszystkich działań z zakresu ochrony środowiska. Istotne jest, by jasno zostały przedstawione procedury wdrażania, weryfikacji i zarządzania programem.

Zarządzanie programem opiera się o zasadę zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem zasad zawartych w prawie ochrony środowiska, ustawie o odpadach, zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz w prawie geologicznym i górniczym, budowlanym i wodnym z użyciem instrumentów w nich zawartych. Instrumenty zarządzania środowiskiem można ująć w 4 grupy. Są to: - instrumenty prawne, finansowe, społeczne i strukturalne.

TABELA 14 Instrumenty zarządzania środowiskiem

Istotną rolę w zarządzaniu środowiskiem pełni „Program Ochrony Środowiska” jako instrument koordynacji działań na rzecz ochrony środowiska.

W celu sprawnej realizacji „Programu...” należy ustalić system zarządzania tym programem. Głównym zarządzającym i realizatorem „Programu...” jest wójt gminy, który powinien włączyć do działań również inne podmioty, uczestniczące z uwagi na rolą jaką pełnią. I tak w realizację „Programu ...” powinny być włączone zgodnie z kompetencjami i obowiązkami:

Wójt powinien powołać osobę odpowiedzialną za wdrażanie „Programu...”. Osoba ta pełniłaby rolę koordynatora wszystkich działań związanych z realizacją oraz pomiędzy wszystkimi uczestnikami programu. Do zadań tej osoby należałoby też monitorowanie wdrażania „Programu..” oraz przygotowywanie wniosków o wprowadzenie korekt.

Szczególną rolę w zarządzaniu środowiskiem i programem przypada Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska zwłaszcza w zakresie zbieranych w czasie kontroli i w ramach prowadzonego monitoringu środowiska informacji. Działalność kontrolna dodatkowo mobilizuje do działań na rzecz poprawy środowiska, a informacje uzyskane z WIOŚ mogą służyć wskaźnikowej ocenie realizacji „Programu...”.

Podmioty gospodarcze realizujące „Program...” uczestniczą w zarządzaniu środowiskiem poprzez dostosowanie swojego funkcjonowania do wymagań stawianych przez przepisy prawa ochrony środowiska w zakresie uzyskiwania stosownych decyzji, stosowanych technologii oraz ograniczanie emisji zanieczyszczeń i wytwarzania odpadów.

Monitoring to badanie i ocena stanu:

oraz analizowanie przyczyn rozbieżności.

Co dwa lata należy ocenić stopień wdrożenia „Programu...” i co dwa lata przygotować raport z wykonania programu. Na bieżąco należy kontrolować postęp w wykonywaniu zadań z planu operacyjnego, a pod koniec 2005 roku ocenić stopień realizacji planu. Na podstawie wyników oceny należy zweryfikować plan operacyjny. Wyniki należy uwzględnić w raporcie z realizacji „Programu...”. Cele i kierunki ochrony środowiska do 2011 roku powinny być weryfikowane co 4 lata, pierwsza weryfikacja pod koniec 2007 roku. Zweryfikowany „Program...” powinien obejmować okres do 2015 roku. Procedura ta jest dostosowana do wymagań Prawa ochrony środowiska i zbieżna z Powiatowym Planem Ochrony Środowiska.

Na podstawie zebranych informacji własnych oraz z udostępnionych przez państwowy monitoring środowiska można określić wskaźniki efektywności „Programu ...” w zakresie stanu środowiska i zmian presji na środowisko. Natomiast na podstawie informacji uzyskanych w wyniku badań społeczeństwa można określić wskaźniki świadomości społecznej. Porównanie skwantyfikowanych wskaźników daje obraz realizacji programu.

Badania społeczeństwa powinny być prowadzone przez wyspecjalizowane jednostki badania opinii społecznej, gdyż tylko takie będą miarodajne dla oceny udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska.

Poniżej w tabeli zebrano wskaźniki efektywności „Programu...”, przy czym nie jest to lista obligatoryjna ani wyczerpująca i może być sukcesywnie modyfikowana.

TABELA Nr 15 Wskaźniki efektywności „Programu...”

Rzeczywiste, całkowite koszty realizacji „Programu ...” są trudne do oszacowania z uwagi na brak danych kosztowych dla wielu zadań. Obecny poziom dochodów budżetu gminy nie gwarantuje też zdecydowanego postępu w realizacji zadań. Dlatego niezwykle istotne jest stworzenie dobrych warunków pozyskania środków pomocowych.

Zestawienie ustalonych danych kosztowych zawiera tabela Planu Operacyjnego ze wskazaniem źródeł pozyskania środków.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Warnice został sporządzony w sposób zgodny z zaleceniami II Polityki Ekologicznej Państwa, zapisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Zachodniopomorskiego i Powiatu Pyrzyckiego oraz na podstawie wytycznych dotyczących zawartości programów ochrony środowiska.

Program zawiera syntetyczną analizę stanu środowiska w gminie, cele ekologiczne do osiągnięcia w perspektywie 8-letniej, priorytetowe kierunki działań, a także szczegółowe zestawienia zadań do realizacji w perspektywie 4-letniej.

W programie uwzględniono wszystkie aspekty ochrony środowiska i zrównoważonego użytkowania jego zasobów - od ochrony przyrody i wszystkich elementów środowiska do edukacji ekologicznej.

Uwarunkowania regionalne i lokalne powodują, że najistotniejsze zadania do rozwiązania w najbliższych latach koncentrują się na poprawie jakości środowiska w szczególności w zakresie jakości wód i gospodarowania odpadami oraz aspektów środowiskowych związanych z rolnictwem. Równolegle należy podejmować działania w zakresie edukacji ekologicznej podnoszącej świadomość mieszkańców gminy, bez czego spełnieni celów „Programu...” nie będzie możliwe.

Głównym celem zadaniem programu jest określenie zakresu zadań przewidzianych do realizacji na terenie gminy, nadających się do finansowania ze środków zewnętrznych.

W planie operacyjnym wskazano potencjalne źródła finansowania zadań oraz wskazano podmioty współrealizujące.

Program Ochrony Środowiska wymaga okresowej aktualizacji, zgodnie z wymogami prawa - co 2 lata.

Wykaz literatury

Spis tabel, wykresów i schematów

WYKRES Nr 1 Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Warnice.

TABELA Nr 1 Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Warnice.

SCHEMAT Nr 1 Układ „Programu...”

TABELA Nr 2 Powiatowe limity

TABELA Nr 3 Ujęcia wody w gminie Warnice.

TABELA Nr 4 Struktura zaopatrzenia w wodę gospodarstw.

TABELA Nr 5 Charakterystyka ścieków surowych

TABELA Nr 6 Charakterystyka odprowadzanych ścieków z oczyszczalni komunalnej w Barnimiu

TABELA Nr 7 Charakterystyka odprowadzanych ścieków z oczyszczalni komunalnej w Lubiatowie

TABELA Nr 8 Złoża surowców w gminie Warnice.

TABELA Nr 9 Dzikie składowiska odpadów na terenie gminy Warnice.

TABELA Nr 10 Gospodarstwa indywidualne według wyposażenia w sieć elektryczną

TABELA Nr 11 Gospodarstwa indywidualne według dostępności do usług

telefonicznych

TABELA Nr 12 Powiatowe priorytety programu ochrony środowiska

TABELA Nr 13 Plan operacyjny na lata 2004-2007

TABELA Nr 14 Instrumenty zarządzania środowiskiem

TABELA Nr 15 Wskaźniki efektywności „Programu...”

Program ochrony środowiska dla gminy Warnice na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008-2011

3